Genellikle renk dağılması olarak da adlandırılan kromatik bozulma, fotoğraflarda nesnelerin kenarlarında istenmeyen bir renk çizgisi kalmasına neden olan bir renk bozulmasıdır. Genellikle metalik yüzeylerin yakınında veya parlak mavi bir gökyüzüne karşı siyah bir duvar gibi açık ve koyu renkli nesneler arasında güçlü kontrastların olduğu alanlarda ortaya çıkar. Bozulmanın her türü bir nesnenin kenarlarında farklı renkte çizgiler üretir.
Mavi-sarı, kırmızı-yeşil, macenta-mor renklerdeki bozulmalar, fotoğraf makinesinin lensinin beyaz ışığın bütün farklı dalga boylarını aynı odak noktasında birleştirememesinden kaynaklanabilir. Bunun sebebi bazı lenslerin her rengi aynı odak düzleminde birleştirmesini zorlaştıran kırılma indisidir çünkü ışığın farkı dalga boyları lensin içerisinden farklı hızlarla geçer.
Lensleriniz, kromatik bozulma yaratan bir prizma gibidir. Prizma ışığı öyle bir büker ki lensin içerisinden geçen renkler farklı açılarda kırılır. Işığın farklı dalga boylarından (veya renklerden) oluştuğunu unutmamak gerekir. Birleşen ışık renkleri bu sebeple fotoğraf makinenizin sensörü tarafından algılanabilir. Her ışının kendi dalga boyu lensinizden geçmeli ve sensör üzerinde aynı noktaya düşmelidir.
Basit gözükse de lensiniz eşzamanlı olarak çeşitli dalga boylarından (ve dolayısıyla renklerden) etkilenir ve bu dalga boylarının her biri, içerisinden geçtiği lens camına bağlı olarak, biraz farklı şekillerde davranır. İşte maalesef kromatik bozulma da bu noktada ortaya çıkar. Bu lens elemanları yapılarında, lensin kendisinden veya camdan kaynaklanan kusurlar içerir. Bu da duruma bağlı olarak fotoğraflarınızda kromatik bozulma oluşmasına yol açar.
Farklı dalga boylarına sahip renkler görünür ışığı oluşturur. Objektif lensler için ideal olanı tüm bu fotonların tek bir noktaya toplanmasıdır. Işık, bir prizmaya benzer bir şekilde büküldüğünden, tek bir lens üzerinden bakıldığında farklı dalga boylarına sahip ışığın odak uzunlukları değişir. Kromatik bozulma, tüm ışık ışınlarının aynı noktaya gelmemesinden dolayı meydana gelir. Geleneksel cam malzemeler, iki farklı dalga boyunun odak uzunluklarını eşleştirebilecek bir akromatik lens oluşturmak için kullanılabilir. Kromatik bozulma, görünür spektrumun her iki ucunu kapsayan kırmızı ve mavi gibi belirli renklerin odak uzunlukları ayarlanarak biraz da olsa azaltılabilir.
Ancak, olayı daha detaylı incelediğimizde yeşil gibi diğer dalga boylarına sahip ışığın farklı odak uzunluklarından kaynaklanan artık kromatik bozulma ortaya çıkar. Bu kalan kromatik bozulmaya “ikincil spektrum” denir. Yaygın kullanılan cam kombinasyonları bu ikincil spektrum sorununu çözemez; bunun yerine, belirli dağılım özelliklerine sahip özel optik malzemelere ihtiyaç vardır. ED (Ekstra Düşük Dağılım) camının bu özelliği, diğer camlarla karıştırıldığında ikincil spektrumun etkisini azaltır. ED cam, akromatik lenslere kıyasla kromatik bozulmayı önemli ölçüde azaltır.
Bir fotoğraf makinesi lensi birçok rengi aynı odak düzlemine odaklayamıyorsa boylamsal veya eksensel kromatik bozulma meydana gelir. Kromatik bozulmanın bu türünün nedeni dümdüz gelen ışıktır. Farklı renklerin odak noktaları, optik eksende boylamsal olarak farklı yerlerde bulunur. Her üç rengi de keskin bir odakla göstermek imkânsız olduğu için boylamsal kromatik bozulma fotoğraflarda renkli yamalar görünmesine neden olur.
Işığın her bir dalga boyu, eksenel kromatik bozulma sebebiyle farklı uzunluklara sahip olur ve ışığın farklı renkleri de fotoğrafın kenarlarında daha çok belli olan yanal kromatik bozulma sebebiyle farklı büyütmelere sahiptir. Her rengin farklı odak noktasından dolayı, eksenel kromatik bozulma renklerin odak pozisyonundayken veya bu pozisyonun arkasındayken bulanıklaşmalarına sebep olur. Bir fotoğrafın özellikle parlak görünen kenarlarının yakınında fark edilebilir. Rengin dağılması, yanal kromatik bozulma nedeniyle meydana gelir. Sadece fotoğrafın kenarlarında görülebilir.
Yanal kromatik bozulmayı biraz azaltmak için farklı kırılma indislerine sahip lens elemanları bir arada kullanılabilir fakat bu durum görsel olarak tamamen yok edilemez. Bazı lensler kırmızı ve tamamlayıcı rengi olan camgöbeği, mavi ve tamamlayıcı rengi olan sarıya ek olarak bu iki temel türü birleştiren, komplike bir renk dağılması gösterebilir. Düşük dağılımlı ED camlar bu sorunu önemli ölçüde azaltabilir.
Kromatik bozulma, fotoğrafta renklerin dağılmasına sebep olur. Renk bozulması genellikle fark edilir, fotoğraftaki nesnelerin kenarlarında hoş olmayan bir renk çizgisi oluşturur. Genelde metal yüzeylerin yakınlarında veya parlak mavi bir gökyüzüne karşı siyah bir duvar gibi, açık ve koyu renkli unsurlar arasında yüksek kontrasta sahip olan yerlerde gerçekleşir.
Daha hızlı lenslerle ve parlak bir arka plan önünden duran bir koyu renkli bir konu gibi yüksek kontrastlı alanların fotoğrafını çekerken kromatik bozulma fotoğrafların keskinliğini ve detay seviyesini azaltır. Konunun köşelerinde bir renk sisi meydana gelir. Bu renk sisi genelde mor renktedir fakat bazen kırmızı, mavi, camgöbeği ve yeşil de olabilir ve fotoğrafın netliğini ve keskinliğini azaltır.
Işığın farklı dalga boyları, beyaz ışık gibi bir multi kromatik ışık lensten geçtiğinde oküler medyanın farklı lokasyonlarına odaklanır. Retinal fotoğraf bu kromatik dağılma sebebiyle bulanıklaşır, bu da kontrastı azaltır ve kromatik bozulmalara sebep olur.
Eğer kromatik bozulma artıp normal kabul edilen aralığı geçerse retinal fotoğrafın kalitesi azalabilir ve bu da görselin işlevini kaybetmesine sebep olabilir. İntraoküler lenslerin (IOL) kromatik bozulması optik lensin materyali, tasarımı ve diyafram açıklığına bağlıdır.
Sonuç olarak, ideal fotoğrafı çekmek için bin takla attıktan sonra kromatik bozulma yüzünden işin mahvolması oldukça sinir bozucu bir durum. Kromatik bozulmayı önlemek için izlenen en yaygın yolların bazıları şunlar: Alan derinliğinin yüksek olması, uygun odak uzunluğunu bulmak, fotoğrafın kompozisyonunu değiştirmek ve daha iyi bir fotoğraf makinesine geçiş yapmak. Sonuç olarak, birinci sınıf fotoğraflar çekmek istiyorsanız yüksek kaliteli lensler ve fotoğraf makineleri sizin için iyi bir yatırım olacaktır.